Chcesz poznać wartościowe alternatywy dla edukacji systemowej? Oto użyteczne i wspierające kompendium wiedzy dla rodziców, którzy stoją przed wyborem ścieżki edukacyjnej dla swoich dzieci.
Do 18 marca rodzice 7-latków mają czas na wybór szkoły, do której przez następne 8 lat uczęszczać będzie ich dziecko. To mało, a pośpiech rodzi frustrację i wątpliwości, zwłaszcza gdy wybór jest ograniczony. Rzutem na taśmę prześledźcie zatem opcje alternatywne, których jest niemało: od homeschoolingu, przez szkołę Montessori, po model fiński i waldorfski.
Jak zauważycie, sposobów na dostarczenie potomstwu wiedzy jest mnóstwo, a większość z nich znana jest od pokoleń. Wystarczy zagłębić się w temat, by z satysfakcją stwierdzić, że się o czymś słyszało, czegoś doświadczało lub że dzieci naszych znajomych przeszły taką czy inną alternatywną szkołę. Bo chodzi o to, by nie traktować jej w kategorii egzotyki – zmiana już się dzieje i całe mnóstwo dzieci i rodziców funkcjonuje w tym procesie. Większość z nich zmierzyła się z początkowymi trudnościami w transferze z opcji powszechnej w nową, ale z czasem oswoili zagadnienie i sprowadzili je do poziomu codzienności. Wam też się uda, a wybór właściwej opcji stanie się łatwiejszy, gdy poznacie główne założenia i przeznaczenie każdego modelu.
EDUKACJA DOMOWA
myśl przewodnia:
samodzielność, zaufanie i odpowiedzialność edukacyjna
główne założenia:
Homeschooling dotyczy już kilkunastu tysięcy polskich dzieci. Edukacja domowa została prawnie usankcjonowana ustawą o systemie oświaty z 7 września 1991 roku, która umożliwia „spełnianie obowiązku szkolnego poza szkołą”. Warunkiem koniecznym do jej rozpoczęcia jest złożenie wniosku do dyrektora placówki, do której przyjęte i zapisane jest dziecko. Dyrektor ustala sposób weryfikowania wiedzy ucznia, którym najczęściej jest test sprawdzający – raz w roku lub co semestr. Na plus przemawia brak dzienników, dzwonków i stresu, na minus zaś – brak wspólnych zajęć sportowych i ograniczony kontakt z rówieśnikami.
dla kogo?
Dla rodziców, którzy są w stanie zrezygnować ze swojej pracy lub kariery na rzecz edukowania dzieci. Dla zwolenników aktywnego nauczania, wycieczek do muzeów i galerii w miejsce ślęczenia w ławce.
PS Rozmowę z mamą, która zdecydowała się na edukację domową, znajdziecie tu.
SZKOŁA WALDORFSKA
myśl przewodnia:
wychowywać dziecko do wolności
główne założenia:
Pedagogika waldorfska w pierwszych latach życia dziecka wykorzystuje jego naturalne dążenie do naśladowania. Dlatego w przedszkolu waldorfskim nie ma podziału na grupy wiekowe. Dzieci bawią się razem, młodsze obserwują starsze i uczą się od nich, starsze patrzą na młodsze i dzięki temu widzą, jak wiele się już nauczyły. Dużo zabawy swobodnej, zabaw naturalnymi zabawkami, działań we współpracy wypełnia dzieciom przedszkolny dzień. Nauczyciele zajmują się pracą, w którą spontanicznie włączają się dzieci – obierają jabłka, gotują powidła, grabią liście lub pielą ogród. Ważny jest rytm dnia ze swoimi zdarzeniami – mielenie mąki i pieczenie bułek, malowanie akwarelą, tkanie.
Szkoły waldorfskie funkcjonują bez ocen – są jedynie roczne oceny opisowe. Tu rozwój dziecka łączy w sobie sferę artystyczną, a wraz z nią ruch, muzykę, prace ręczne, malowanie, czy zajęcia teatralne, ze wspieraniem samodzielności w myśleniu.
dla kogo:
Dla rodzin zmęczonych ilością plastiku i elektroniki we współczesności. Dla tych, którzy są gotowi na to, by ich dziecko piłowało drewno, uczyło się szyć, bawiło się naturalnymi zabawkami. A także dla tych, którzy są gotowi zaangażować się w życie społeczności.
SZKOŁA MONTESSORI
myśl przewodnia:
pomóż mi być samodzielnym
główne założenia:
Twórczynią metody jest Maria Montessori, pierwsza kobieta, która została lekarzem medycyny we Włoszech, i pionierka w dziedzinie edukacji. Na początku XX wieku pracowała w Klinice Psychiatrycznej Uniwersytetu Rzymskiego, a swoją metodę zaczęła opracowywać na postawie obserwacji dzieci upośledzonych umysłowo. Jak się okazało, jej pomysły były uniwersalne i sprawdzały się także w przypadku zdrowych dzieci. Montessori wierzyła, że dziecko przebywające w odpowiednim środowisku wychowawczym może swobodnie rozwijać swój twórczy potencjał i budować tożsamość, a zadaniem szkoły jest je wspierać. Wsparciem dla dziecka ma być jego rodzina, aktywnie uczestnicząca w działaniach szkoły, zaangażowana i zgłaszająca pomysły.
dla kogo:
Dla rodziców, którzy cenią sobie indywidualne podejście do dziecka, autonomię ucznia i zaufanie do jego autorskiego doboru materiału, miejsca, czy sposobu, w jaki się uczy.
SZKOŁA FIŃSKA
myśl przewodnia:
praca zespołowa to podstawa
główne założenia:
Fenomen fińskiego modelu nauczania przejawia się głównie w wynikach – od 2000 roku fińscy uczniowie osiągają jedne z najlepszych not w międzynarodowych badaniach edukacyjnych PISA. Obowiązkowa edukacja rozpoczyna się w siódmym roku życia i kończy w szesnastym. Co istotne, dzieci nie noszą mundurków i zwracają się do nauczycieli po imieniu. Klasy są małe, liczą średnio 15-20 uczniów. Uczniom przysługują darmowe przybory szkolne, podręczniki i posiłki w stołówce. Najważniejsze jest pogłębianie pasji i ograniczenie rywalizacji, stąd nie organizuje się rankingów szkół, nie kategoryzuje się uczniów na lepszych i słabszych, starszych i młodszych. Wszyscy pracują w grupie, a zawód nauczyciela jest doceniany i szanowany.
dla kogo:
Dla rodziców, którzy wierzą, że rozwijanie dziecięcych pasji jest ważniejsze od kanonu. Dla tych, którzy są zdania, że nauka powinna dziać się tylko w szkole, a korepetycje są niepotrzebne. Jeśli dziecko ma kłopoty w nauce, nauczyciel powinien mu pomóc w czasie lekcji.
SZKOŁA DEMOKRATYCZNA
myśl przewodnia:
edukacja bez przymusu
główne założenia:
Szkoły demokratyczne cieszą się stuletnia tradycją. W 1921 roku powołano do życia pierwszą placówkę tego rodzaju, a była nią brytyjska szkoła Summerhill, założona przez Alexandra Sutherlanda Neilla. Była to pierwsza szkoła na świecie, która dawała dzieciom wolną rękę w organizowaniu codziennych zajęć i podejmowaniu decyzji. To z kolei wiąże się z odpowiedzialnością uczniów i wsparciem w nauce, jakie okazują sobie nawzajem. Dużą wagę przywiązuje się także do aktywności fizycznej i odpoczynku.
dla kogo:
Dla tych, dla których wolność jest wartością nadrzędną. Dla zwolenników nauki pośród przyrody i budowania pewności siebie poprzez sprawczość.
SZKOŁA DALTOŃSKA
myśl przewodnia:
odpowiedzialność, samodzielność, współpraca
główne założenia:
Plan Daltoński powstał początku XX wieku z inicjatywy Helen Parkhurst, amerykańskiej nauczycielki, która współpracowała wcześniej z Marią Montessori. Jest on szczególnie popularny w Austrii, Holandii, Australii, Chile czy Japonii. Największy nacisk stawia na powierzanie uczniom odpowiedzialności i kontrolowania zdobywania wiedzy w taki sposób, by był jak najbardziej efektywny. Ma to wpływ na wyniki, o czym dzieci przekonują się bardzo wcześnie i działa to na nie motywująco. Samodzielnie szukają rozwiązań problemów i wykonują powierzone im zadania. Współpraca według planu daltońskiego prezentuje się dwojako: jako współpraca wychowawcza i dydaktyczna. Pomocą służyć może zarówno nauczyciel, jak i szkolny kolega. Ponadto dzieci sobie nie przeszkadzają i szanują się nawzajem, bez konkurowania czy rywalizacji. Współpraca odbywa się szeroko, nie tylko pomiędzy najbliższymi kolegami – plan daltoński stawia na to, by nauczyć dzieci kooperowania i komunikacji z osobami o różnych charakterach, walorach i słabościach.
dla kogo:
Dla tych, którzy cenią umiejętności społeczne, wierzą w wymianę doświadczeń, pracują nad usprawnianiem komunikacji z dzieckiem.
SZKOŁA STERNIK
myśl przewodnia:
Po pierwsze: rozwój.
główne założenia:
Model placówek Sternika pochodzi z Hiszpanii i zakłada w głównej mierze edukację jednopłciową i spersonalizowaną, stworzoną na bazie powszechnej nauki kościoła katolickiego. Ich celem jest wspieranie i motywowanie w rozwijaniu możliwości i zdolności, rozbudzanie chęci do zdobywania wiedzy, która staje się podstawą w podejmowaniu decyzji. Sternik stawia jednak nie tylko na wyniki, ale przede wszystkim na relacje z otoczeniem, poczucie własnej wartości, godność i satysfakcję z działania na rzecz rozwoju społeczności.
W szkołach funkcjonujących wg modelu Sternik nie ma przerw i lekcji, a rytm pracy i odpoczynku dostosowany jest do kondycji i potrzeb grupy. Więcej na jej temat dowiecie się z naszej rozmowy z Dominiką Więsław, mamy chłopca, który uczęszcza do takeij szkoły.
dla kogo:
Dla rodziców kształtujących w dzieciach poczucie wspólnoty. Dla tych, którzy inwestują czas i energię w budowanie relacji.
Sprawdźcie też następujące systemy edukacyjne: szkołę Lwa Wygotskiego, Jeana Piageta, Glenna Domana, Reggio Emilia i Amara Berri, szkoły z programem International Baccalaureate.
Za wsparcie i pomoc w przygotowaniu materiału dziękuję Marii Bator.
Źródło zdjęć: artykuł ,,Edukacja domowa”
