O pupie i kupie. Pieluszkowe ABC dla początkujących

Hej, przyszli rodzice! Być może jeszcze nie wiecie, ale niedługo wasze życie będzie krążyć wokół podstawowych procesów fizjologicznych. Zanim jednak zaczniecie liczyć brudne pieluszki w ciągu dnia (to typowe), przeczytajcie nasz krótki poradnik na temat pielęgnacji okolic pieluszkowych.

W kolejnym odcinku „Szkoły rodzenia pod czułą opieką Babydream” położna i mama Natalia Majcher wyjaśnia, jak pielęgnować małe pupy, skutecznie zapobiegać odparzeniom i jakie objawy brzuszkowych trudności powinny rodziców zaniepokoić. A także – w co wyposażyć kosmetyczkę malucha, oczywiście z pomocą marki Babydream dostępnej w Rossmannie.

Nie będziemy krążyć wokół tematu, pytam wprost. Pierwsza kupa – dlaczego jest taka dziwna?

Nazwa pierwszej kupki nie jest przypadkowa. Chodzi o jej podobieństwo w wyglądzie do smoły. Smółka ma kolor bardzo ciemnej zieleni, jest gęsta i ciągnąca. Przez tę specyficzną konsystencję trudno ją wyczyścić podczas przewijania maluszka. Jak wspominałam w pierwszej naszej rozmowie, smółka pojawia się w jelitach dziecka już około szesnastego tygodnia ciąży. Jest dość obfita, nie wydala się jednorazowo. U dzieci urodzonych w terminie wydala się w pełni do drugiej doby po urodzeniu. To znak, że jelita działają prawidłowo. Nie jest więc tak, że tylko pierwsza kupa niepokoi wyglądem.

Jak często niemowlę robi kupę? Czy ta częstotliwość się zmienia z biegiem tygodni, czy rozszerzanie diety ma na to wpływ?

To jest indywidualna „sprawa pieluszkowa” każdego dziecka. A przy tym bardzo ważna i spędzająca sen z powiek – każdy rodzic wie, o czym mówię. U niemowlaka karmionego piersią kupka może być w każdej pieluszce, u innego – zdarza się jedna na tydzień. Tu norma jest szeroka, dlatego każdy rodzic musi sam się zmierzyć z tematem i poznać normę dla własnego dziecka. Kupy dzieci karmionych mlekiem mamy i mlekiem modyfikowanym różnią się konsystencją i częstotliwością. Rozszerzanie diety oczywiście również ma wpływ na wypróżnianie. Od początku warto obserwować malucha, żeby wyłapać, czy jakiś produkt powoduje zaparcia lub inne brzuszkowe trudności.

Dlaczego pupa się odparza? 

Maluszek ma delikatną, skłonną do podrażnień skórę, jednocześnie przejawia niedojrzałość powłok skórnych. Główną przyczyną odparzenia jest maceracja naskórka, spowodowana długim i częstym narażeniem skóry na wilgoć. Dochodzi do naruszenia bariery ochronnej. Często składa się na to więcej czynników, na przykład alergie pokarmowe, podrażnienia mechaniczne wynikające z pocierania pieluszki o delikatną skórę, stosowanie pieluszek z czynnikiem drażniącym. Z moich obserwacji jako położnej i mamy wynika, że niemowlęca skóra różnie reaguje na różne pieluszki, to indywidualna kwestia. Na początek warto sprawdzić kilka rodzajów pieluszek, nie kupować od razu wielkich opakowań, a przede wszystkim spróbować takich bez substancji zapachowych, z delikatną powłoką, niewybielanych chlorem, żeby zminimalizować ryzyko odparzeń. Odparzenia często pojawiają się podczas infekcji wirusowych czy antybiotykoterapii. Stolce wraz z wirusem podrażniają delikatną skórę dziecka, wówczas należy zwrócić uwagę na dokładną pielęgnację i higienę tych okolic.

W jaki sposób temu zapobiegać?

Po pierwsze – pieluszki należy często zmieniać. To ograniczy kontakt skóry z drażniącymi enzymami moczu i stolca. Zawsze, gdy pasek na pielusze zmienia kolor, trzeba założyć świeżą. Po kupie, jeśli zdarzyła się w domu, warto umyć dziecku pupę wodą. Delikatne chusteczki najlepiej sprawdzą się w sytuacjach poza domem. Po kąpieli ważne, by zawsze dokładnie osuszyć pupę dziecka i zastosować krem przeznaczony do okolic pieluszkowych. Niektórzy rodzice decydują się na wielopieluchowanie, to też warta rozważenia opcja przy nawracających odparzeniach.

Jakie składniki kosmetyków pomagają w pielęgnacji pupy?

Chodzi o delikatne nawilżenie i stworzenie cienkiej warstwy ochronnej na skórze dziecka, by mocz i stolec bezpośrednio nie podrażniały, skóra była zabezpieczona, a jednocześnie mogła oddychać. Emolient tworzy warstwę okluzyjną, tlenek cynku łagodzi stany zapalne, a panthenol i lanolina nawilżają, zmniejszają podrażnienia, wspomagają w regeneracji naskórka.

Pielęgnacja okolic intymnych – jak powinna wyglądać u chłopców, jak u dziewczynek? 

U dziewczynek obowiązuje zasada wycierania ruchem od góry do dołu, by nie przenosić bakterii z odbytu w okolice cewki moczowej. Cewka u dziewczynek (i dorosłych kobiet też) jest krótsza, przez co łatwiej o wszelkie zakażenia układu moczowego. Przy zmianie pieluszki po kupie odchylamy delikatnie wargi sromowe większe, by dotrzeć do ewentualnych zabrudzeń. Podczas mycia malutkiej dziewczynki nie używamy żadnych myjek, podmywamy ręką zewnętrzne narządy intymne. Pilnujemy przy tym, żeby zabrudzenia nie zbierały się w okolicach warg sromowych mniejszych, które warto przemyć na przykład wacikiem. U chłopców jest odwieczny dylemat z napletkiem – odciągać przy myciu czy nie? Jednak rozmawiamy o noworodkach, a u takiego małego chłopczyka napletek jest mało mobilny, wydaje się być przyklejony, mówimy wówczas o stulejce fizjologicznej. Myjemy prącie tak jak resztę ciała. Nie odciągamy, ale przytrzymujemy i obmywamy miejsce ujścia cewki moczowej i ujście napletka. U niemowląt wraz z upływem czasu postępowanie z napletkiem trochę się zmienia, ale w myśl zasady: delikatnie i nic na siłę.

Czy przy każdej zmianie pieluszki należy smarować pupę kremem?

Jeśli dziecko ma niezmienioną skórę okolicy pieluszkowej, to nie ma takiej potrzeby, wystarczy jeden, dwa razy dziennie, po zrobieniu kupy, podmyciu i kąpieli. Jeżeli jednak pojawia się zaczerwienienie, wykwity grudkowe, pęcherzykowe – to trzeba stosować odpowiedni krem przy każdej zmianie. Mojej córeczce często wychodzą podrażnienia podczas ząbkowania i wszelkich chorób. Gdy tylko widzimy zaczerwienienia, stosujemy odpowiedni kosmetyk i znikają tak szybko, jak się pojawiły.

Jak często zmieniać pieluszki? Wspominam pierwsze tygodnie jako nieustanny cykl – sen, płacz, karmienie, płacz, pieluszka, płacz, noszenie… Miałam czasem wrażenie, że to loteria, kiedy uda się ukoić w końcu te smutki.

Zmiana pieluszki, zapewnienie poczucia komfortu i suchości to jest jedna z potrzeb do zaspokajania u dziecka. Jak często to robić? Nie ułatwię sprawy, gdy powiem, że według potrzeb. [śmiech] Z tym że tutaj naprawdę nie ma sensu podawać ram czasowych. Dla ułatwienia podpowiem, że warto zrobić to przed karmieniem, ale czasem jest potrzeba także w trakcie. Po karmieniu, gdy dziecko uśnie, dałabym spokój, jeżeli to tylko siku. Niech pośpi.

Niektóre maluchy nie znoszą zmiany pieluchy. Z czego to może wynikać? 

Przyczyny mogą być różne. Maluchowi może być zimno przy rozbieraniu, przy myciu, spróbujmy więc używać wacika nasączonego ciepłą wodą, a podczas przewijania przykryjmy brzuszek pieluszką tetrową. Upewnijmy się, czy temperatura otoczenia jest odpowiednia. Inna ważna kwestia to technika przewijania. Nie podnosimy niemowlaka za nóżki, to bardzo ważne! Może maluch nie lubi sposobu, w jaki zmieniamy pieluszkę – za bardzo bujamy nim na boki, za mało delikatnie podnosimy pupę. Trudnością może być również zbyt ostre oświetlenie nad przewijakiem czy wzmożone napięcie mięśniowe u dziecka.

Zmiana pieluszek nocą, przecieki i inne „przyjemności” – jak to u was działało? Zdradź swoje patenty. 

Żeby sprawniej przewijać córeczkę i ewentualnie też przebrać, używaliśmy od początku pajacyków na zamek błyskawiczny. To o wiele łatwiejsze, robi się to niemal z zamkniętymi oczami. Nie używaliśmy większych pieluszek, by „starczyły na dłużej” w nocy – te źle dopasowane niestety mogą przeciekać bokiem, a to wymaga już większej interwencji i przebierania.

Powinnam zacząć pytanie od słowa „kiedy”, ale pamiętam swoje myśli z nieprzespanych nocy z niemowlakiem, więc zapytam tak: czy te kupy w nocy kiedyś się skończą?

Skończą się! Znowu – to indywidualna sprawa, u niektórych niemowląt rytm pracy jelit dość szybko się przystosowuje do trybu dzień/noc. Ja nieprzespane noce znam bardzo dobrze, ale kupki w nocy to nigdy nie była nasza historia.

Czym są kolki niemowlęce i jak pomóc maluszkowi? 

O, za to ten temat znam z życia doskonale. [śmiech] Kol­ka nie­mow­lę­ca jest pierwszą dużą trudnością dla świeżo upieczonych rodziców. To zaburzenia czynnościowe, z okre­sami prze­dłu­żo­ne­go, nie­da­ją­ce­go się utulić płaczu, któremu nie towarzyszą gorączka i inne odchylenia od normy. Kolki niemowlęce są jedną z najczęstszych dolegliwości w pierwszym roku życia dziecka. Przyczyny ich występowania nie są do końca poznane. Doszukuje się ich w niedojrzałości układu pokarmowego, nietolerancji laktozy, alergii, nadmiernym gromadzeniu się gazów w jelitach. Płacz, którego nie rozumiemy, któremu nie potrafimy zaradzić, bez względu na to, ile trwa, powoduje również u rodzica rozpacz i poczucie bezsilności. Trzeba próbować różnych sposobów, bo każde dziecko jest inne.

To jak było u was?

Bóle brzuszka, objawiające się wzdęciem i płaczem brzmiącym inaczej niż ten z głodu czy z powodu mokrej pieluszki, ustępowały po ciepłych okładach z termoforu z pestek wiśni, masażu, podaniu leku wspomagającego odgazowanie małego brzuszka, probiotyku. Najważniejsza wtedy jest jednak bliskość, przytulenie, trzymanie w chuście i kołysanie – rytmiczne bujanie malucha. U nas dodatkowo pomocny był szum w tle. Nie musi być to od razu specjalna zabawka, są też aplikacje na telefon i zwykłe suszarki do włosów. Kiedy do tego pojawiły się nieprawidłowe kupki, zbadaliśmy dziecko pod kątem alergii. Wyeliminowałam białko mleka krowiego ze swojej diety, do tej pory unikam takich produktów, bo nadal karmię piersią. Problemy u córeczki minęły do czasu rozszerzania diety i kolejnych nietolerancji pokarmowych. Dodatkowo w prawidłowym odgazowaniu układu pokarmowego pomogły wizyty u fizjoterapeuty, to była dla niej duża ulga.

Kiedy problemy brzuszkowe powinny zaniepokoić młodych rodziców? 

Sygnałem alarmowym przy bólach brzucha jest na pewno gorączka (temperatura powyżej 38 stopni). Poza tym: patologiczna senność, brak reakcji na jakiekolwiek próby łagodzenia objawów. Wszelkie niepokojące objawy, odstępstwa od normy, jak słaby przyrost masy ciała, pasma krwi w kupie, wymioty i biegunki, należy skonsultować ze specjalistą.

***

„Szkoła rodzenia pod czułą opieką Babydream” to cykl współtworzony z marką Babydream, oferującą kosmetyki do pielęgnacji, produkty higieniczne, a także akcesoria dla mam i niemowląt, dostępne tylko w drogeriach Rossmann.