asd
Nie unikamy trudnych tematów, świat nam na to nie pozwala. Obserwując doniesienia z Syrii czy sytuację uchodźców, zastanawiamy się, jak mówić o tym naszym dzieciom. Jak pomóc im zrozumieć, że wojna to nie zabawa, a los człowieka, nawet jeśli obcego, nie powinien być nam obojętny. Z pomocą przychodzą książki.
Przygotowane zestawienie, pomoże zrozumieć dzieciom, czym jest wojna. Bez straszenia, bez epatowania okrucieństwem, nie chcemy wywoływać lęku, chcemy pokazać kolejny obraz świata. Wytłumaczyć, jak wojna zmienia znaczenie pojęć. Człowiek staje się wrogiem. Podróż jest ucieczką. Dotknąć smutku, rozstań i strat. O wszystkich tych kwestiach warto opowiadać bez pośpiechu, znaleźć odpowiedni moment, może poprosić o wsparcie pokolenie, które wojnę przeżyło, może przy okazji wybrać się do muzeum. Ważne, by dziecko mogło dotrzeć do własnych wniosków.
Wybrałyśmy sześć książek o wojnie, które dadzą do myślenia, nie tylko dzieciom. Przeczytajcie je razem, to będzie dobry początek ważnej rozmowy.
*
Wróg / Davide Cali, ilustracje Serge Bloch / Wydawnictwo Zakamarki
Nie ma wojny bez wroga. Ale kim on jest? Skoro ze mną walczy, musi być bestią. Wróg pojawia się w życiu, po to, bym go pokonał. Wyprzedził jego ruch i wygrał wojnę. Muszę być więc wrogiem mego wroga… Albo umówić się z nim, że kończymy tę wojnę.
Ta nieprzegadana książka, ma niesamowitą moc. Od pierwszych stron, pokazuje to, co w wojnie najokrutniejsze, jej kompletny bezsens. Dwóch żołnierzy z przeciwnych stron, pozostawionych przez swoje wojska, próbuje przetrwać obok siebie. Według instrukcji dowództwa: ocalić się kosztem życia drugiego człowieka. Bo wróg okazuje się człowiekiem. Mającym rodzinę, bojącym się, tęskniącym za domem, nierozumiejącym wojny, która zrobiła z niego żołnierza z instruktażem. Czy gdyby pozbyć się owych wskazówek, ktokolwiek siedziałby w okopach? Może warto porozumieć się z wrogiem i wrócić do domu?
Ciekawe, minimalistyczne ilustracje tworzą czytelny klimat opowieści. Serge Bloch nie boi się humoru, by podkreślić sytuacyjny absurd ale potrafi też postawić wykrzyknik, by nakreślić grozę sytuacji. Ta książka, jest doskonałą pozycją do otwarcia rozmów na temat wojny, który tak trudno wytłumaczyć.
Książkę kupicie tu.
*
Podróż / Francesca Sanna/ Kultura gniewu
Książka powstała na podstawie rozmów autorki z uchodźcami, z ludźmi, o których wiemy, że uciekają, ale nie mamy pojęcia, jak trudna jest to droga.
W czasie wojny, podróż bywa ucieczką, a jej cel, często obcy i nieprzyjazny, trudny do osiągnięcia. Ucieczka jest koniecznością, ratunkiem, bo w miejscu, które do tej pory było bezpiecznym domem, nic nie jest już takie, jakie było. Wojna zabiera najbliższych ludzi, najbliższe sercu miejsca i każe udać się w długą drogę. Po drodze wszystko jest obce. W tej podróży towarzyszy strach i tęsknota, poczucie straty wymieszane z nadzieją. Przedstawiona w książce podróż matki z dwójką dzieci buduje szczery smutek. Bo taka jest potrzeba ucieczki. Taki jest los uchodźców, którzy tracąc wszystko, walczą o przetrwanie swoich najbliższych, często bez zrozumienia ze strony świata.
Piękne ilustracje autorki, pełne są uczuć. Francesca Sanna usłyszała słowa małych uchodźców i oddała je bardzo sugestywnie.
Książkę kupicie tu.
*
Chłopiec z Lampedusy / Rafał Witek, ilustracje: Joanna Rusinek / Wydawnictwo Literatura
Rafał Witek opowiada nam historię chłopca, który swoją podróż już odbył. Uciekał z rodziną, ale dotrzeć do celu udało się tylko jemu. Jak radzi sobie dziecko, na którym wojna próbuje wymóc dorosłość? Tadżin, pozostawiony sam sobie, stara się przetrwać i nie rzucać się w oczy. Na szczęście spotyka Angelikę, znajduje przyjaciółkę, która stara się pomóc, mimo iż wcale nie jest to łatwe.
Autor przyznaje, że bohater jest postacią fikcyjną, ale inspirowaną losem małych uchodźców. Książka zadaje ważne pytania i popycha do niełatwych rozmów. Zmusza do niewygodnych myśli, o tym że takie dzieci jak Tadżin istnieją, że takie sytuacje dzieją się na świecie. Trudno zapomnieć tę historię i trudno nie poddać się smutkowi, dobrym rozwiązaniem może być próba działania. Potrzebujących, pokrzywdzonych przez wojnę, dzieci jest wiele, zastanówcie się, jak możecie im pomóc.
Książkę kupicie tu.
*
Otto Autobiografia pluszowego misia/ Tomi Ungerer / Wydawnictwo Format
Tomi Ungerer, laureat nagrody zwanej Noblem literatury dziecięcej (Hans Christian Andersen Award, 1998), narratorem wojennej historii uczynił misia. Poplamiony atramentem Otto, należał do Dawida, przyjaciela Oskara. Wojna rozdzieliła chłopców, a miś zaczął swój osobny los. Jego historia mogłaby być historią wielu misiów ( i chłopców) z tamtych lat. Los niedźwiadka porusza, subtelnie dotykając tematu Holocaustu, walki, pożegnań i samotności. Otto miał jednak to szczęście, po wielu latach wrócił do Dawida i Oskara. Ten happy end nie sprowadza książki do lekkiej opowiastki, pokazuje raczej kolejną odsłonę wojennych historii – przetrwania i poruszających spotkań po latach.
Książkę kupicie tu.
*
Pamiętnik Blumki / Iwona Chmielewska / Media Rodzina
Blumka to dziewczynka z Domu Sierot przy ulicy Krochmalnej. Jedna z wielu dzieci, których wojna pozostawiła samych sobie, a potem w ich życiu pojawił się doktor Korczak. Znamy wstrząsający koniec tej historii, ale książka nie jest o tym. Iwona Chmielewska, na kilku stronach pamiętnika dziewczynki, powołuje do życia postaci, o których świat nie ma jak pamiętać. Polę, Chaimka, Zygmusia, o Reginkę i Szymona… Nie sieroty, ale dzieci. Nie ofiary, ale mistrzów w różnych ważnych kategoriach, jak hodowanie groszku, noszeniu węgla, czy snucia ciekawych opowieści. Druga część lektury przybliża nam postać doktora Korczaka, przyjaciela dzieci, który zawsze widział w nich równego człowieka.
Oryginalna szata graficzna dopowiada historię i otwiera nowe wątki, inspiruje do rozmowy. Książka na dłuższą chwilę.
Książkę kupicie tu.
*
Pax / Sara Pennypacker, ilustracje: Jon Klassen/ Wydawnictwo IUVI
Wojna, w tej niezwykłej historii, jest tu niejako pretekstem do jej zadziania się. Książka może nie zajmuje się tematem wprost, ale pozwala dotknąć uniwersalnych zagadnień i zrozumieć tok losów wplątanych w wojenny wir.
Wojna rozdziela najlepszych przyjaciół: chłopca i lisa. Samotność, miesza się ze strachem przed nieznanym i tęsknotą tak wielką, że 500 km. to za mało, żeby nie próbować się odnaleźć. Piękna książka drogi, w której trzymani w napięciu, targani emocjami, przez ani jeden moment, nie przestajemy kibicować bohaterom. Bo kiedy świat się kończy, nadal najważniejsza jest miłość.
Lektura dla starszych dzieci. Historia niemała z małą ilością ilustracji, będących skromnymi szkicami, bo obrazy dyktowane są tu przez słowa.
Książkę kupicie tu.
Czy znacie jeszcze jakieś tytuły, które powinny znaleźć się w tym zestawieniu? Podzielcie się nimi z nami w komentarzach.
Gdybyście wspólnie chcieli wesprzeć dzieci z Aleppo, możecie zrobić to między innymi przez: PAH, UNICEF, Fundację Wolna Syria lub Międzynarodowy Czerwony Krzyż.
Zdjęcia: Joanna Szpak – Ostachowska/ joannawkolorze.pl, @joanna_w_kolorze
