Mocna trzydziestka filmów, naszpikowanych integralnymi dla naszej tożsamości treściami. Ciepłe i lodowato zimne, leniwie się sączące i te o rozbudowanej akcji. Najważniejsze.
W naszej redakcji kino zawsze wywoływało gorące dyskusje. Co dobrego widziałaś? A czemu takie rozczarowujące? Czemu tak chwyta za gardło? O filmach i serialach mówimy bez przerwy w rozmaitych kontekstach. Dobre i złe, animowane i fabularne – patrzymy na nie z bezkresną czułością i nostalgią, i chętnie dzielimy się nimi z potomstwem. Trzydzieści tych wyabstrahowanych z naszego dzieciństwa, które pokażemy dzieciom w najbliższej przyszłości, wymieniam niżej. W alfabetycznym porządku, wraz z krótkim uzasadnieniem. Bawcie się przednio. Zdjęcie poniżej – dla przykładu.
1. „AKADEMIA PANA KLEKSA” / reż. Krzysztof Gradowski / prod. Polska, 1983 r. / wiek: od 6 lat
Historia szpaka Mateusza, która rozrywa serce. Pochód wilków, który śnił mi się niemal przez całą podstawówkę (a już na pewno w klasach 1-3). Ta piosenka Zdzisławy Sośnickiej, którą można wysłać kochasiowi lub kochasi w dniu walentynek, albo w każdym innym. I jeszcze paleta smaków i lusterka, w których widać sny. Mimo oczywistych kontrowersji i bulwersujących, jak na dzisiejszą poprawność scen, kochamy i kochać nie przestaniemy. Byłby na pierwszej pozycji, nawet gdyby tytuł nie zaczynał się na literę A.
2. „BRZDĄC” / reż. Charlie Chaplin / prod. USA, 1921 r. / wiek: od 8 lat
Charlie i Jackie – co to był za duet! Zgrani wyśmienicie, w gagach, upadkach i niesnaskach. Przyszywany tata i jego potomstwo mierzą się z szarą rzeczywistością, nie zdejmując ani na moment melonika, ani szerokiego uśmiechu.
3. „BYŁO SOBIE ŻYCIE” / reż. Albert Barille / prod. Francja, 1987 r. / wiek: od 6 lat
Genialny serial na temat budowy ludzkiego ciała, z muzyką Michela Legranda i postaciami, których się nie zapomina. Pożyteczne czerwone krwinki i złowrogie wirusy w nieustającym starciu. Warto sobie odświeżyć w czasach pandemii.
4. „CZERWONY BALONIK” / reż. Albert Lamorisse/ prod. Francja, 1956 r. / wiek: od 7 lat
Balonoterapia! Zobaczcie, jak szary Paryż lat 50. koloruje się zaczarowanymi balonikami. Króciutka, zaledwie półgodzinna, wysmakowana wizualnie etiuda to hołd dla twórczości Jacquesa Tati i jego sposobu filmowania oraz dodawania głosu z offu.
PS Główną postać zagrał syn reżysera, Pascal, ale w filmie pojawia się też córeczka Sabine.
5. „DIXIE” / reż. Leszek Gałysz / prod. Polska, 1981 r. / wiek: od 4 lat
„Karolina to dziewczyna, którą warto znać. A brat Marek to kanarek, który nie chce spać, o nie!” – takimi słowy zaczyna się każdy odcinek serialu napisanego przez Agnieszkę Osiecką. Opowiada on o losach bliźniaków, ich pupila Wpółdopiątaka i mówiącego ludzkim i aksamitnym głosem auta Dixie. Polecam wielbicielom potworów i ogórków.
6. „DZIECI Z BULLERBYN” / reż. Lasse Hallström / prod. Szwecja, 1986 r. / wiek: od 6 lat
Sześcioro huncwotów, mieszkających w zagrodzie północnej, środkowej i południowej, uczyło mnie wdrapywać się na drzewa, jeździć na łyżwach po zamarzniętym jeziorku (uważaj Lasse!) i piec pierniki, koniecznie w kształcie prosiaczków. Mróz za oknem i ciepło w domu – oto, co najmocniej wryło się w moją pamięć.
7. „DZIEWCZYNA I CHŁOPAK” / reż. Stanisław Loth / prod. Polska, 1978 r. / wiek: od 6 lat
Tomek i Tośka są bliźniakami, z zewnątrz jak dwie krople wody, tak że rodzicom trudno ich odróżnić. Za to temperamenty zgoła różne. A gdy wpadają na szatański plan, by zamienić się rolami, nabierają wszystkich. A i ile się od siebie uczą. Seans obowiązkowy dla skłóconych rodzeństw!
8. „E.T.” / reż. Steven Spielberg / prod. USA, 1982 r. / wiek: od 7 lat
Najuczynniejszy ufoludek w całej historii kina, a research zrobiłam dokładny, bo to mój konik. Z nim polatasz rowerem, wydrzesz się bezkarnie na brata i spojrzysz życzliwiej na matkę. E.T., kiedy wpadasz?
9. „FANNY I ALEXANDER” / reż. Ingmar Bergman / prod. Szwecja, 1982 r. / wiek: od 16 lat
Imponująca saga rodu Ekdahlów, z wysmakowanymi kostiumami Marik Vos-Lundh odpowiadającymi epoce (początek XX wieku) i zdjęciami Svena Nykvista, chwyta za serce i nie puszcza do ostatniej minuty. Film idealny na rozpoczęcie spotkania z kinem Bergmana.
10. „GOONIES” / reż. Richard Donner/ prod. USA, 1985 r. / wiek: od 10 lat
Od tylu lat ta banda jest źródłem inspiracji dla projektantów, fotografów, trendsetterów. „Goonies” to też świetny film o dorastaniu i sprzeciwie dzieci wobec tego, na co – bez mrugnięcia okiem – zgadzają się dorośli.
11. „GWIEZDNE WOJNY IV – NOWA NADZIEJA” / reż. George Lucas / prod. USA, 1977 r. / wiek: od 7 lat
Żeby mikrusy nie myślały, że wszystko zaczęło się w 2000 roku. I że kiedykolwiek obowiązywał w tej sadze Wielki Porządek. Bo początek miał miejsce w części IV, tej z Harrisonem i Carrie. A koniec w „Skywalker. Odrodzenie” z Daisy i Adamem. A reszta jest milczeniem.
12. „JANKA” / reż. Janusz Łęski / prod. Polska, RFN, 1990 r. / wiek: od 10 lat
Redakcyjna koleżanka Marysia, która przypomniała mi ten tytuł, chwaliła go za niecukierkowość, za to, że dzieci tam ostro broją, są sprawcze i mają poważne sprawy do załatwienia. I zwróciła uwagę na to, że warto obejrzeć ten film razem, bo wszyscy – i dzieci, i dorośli – tylko na tym skorzystamy.
13. „KLAN URWISÓW” / reż. Penelope Spheeris / prod. USA, 1994 r. / wiek: od 8 lat
To tu po raz pierwszy usłyszałam o klubie nienawidzących kobiet (w oryginale: The He-Man Woman-Haters Club), stworzonym przez Spanky’ego. Rzeczywistość zrewiduje i naprawi chłopacką optykę, czemu towarzyszyć będzie dużo śmiechu i stylówek na dandysa.
14. „KRÓL LEW” / reż. Rob Minkoff / prod. USA, 1994 r. / wiek: od 6 lat
Ale ten pierwszy, który oglądałam z bratem codziennie na VHS-ie, którego ścieżkę dźwiękową i linię dialogową znałam na wyrywki. Do dziś potrafię wyrecytować z pamięci mowę Skazy. Zawsze lubiłam złego wujaszka, no i niezawodny team Pumba – Timon. Mus.
15. „ŁÓDŹ” / reż. Buster Keaton / prod. USA, 1920 r. / wiek: od 8 lat
Buster Keaton jako ojciec rodziny, który nie zamierza rezygnować ze swoich szalonych, konstruktorskich pomysłów. Żona wtóruje i stawia odświętny obiad na rozdygotanym stole w świeżo pobudowanej łodzi pomysłu męża. A dzieci, skąpane w morskiej wodzie, cieszą się nawet wtedy, gdy sztorm wyrywa je z łóżeczek. Takie rzeczy mogły dziać się tylko wiek temu.
16. „LABIRYNT” / reż. Jim Henson / prod. USA, Wielka Brytania, 1986 r. / wiek: od 8 lat
Be careful what you wish for – chciałoby się powiedzieć, oglądając minkę strapionej Jennifer Connelly. Płacz młodszego brata może frustrować, ale to żadne wyzwanie w porównaniu z odbiciem go z twierdzy goblinów, w dodatku zarządzanych silną ręką Davida Bowiego. Frajda!
17. „MASKOTKA” / reż. Władysław Starewicz / prod. Polska, 1934 r. / wiek: od 6 lat
Pionier rodzimej animacji i niestrudzony surrealista, z lubością ożywiający martwe owady i pluszowe zabawki. Bohaterem tej 26-minutowej impresji jest piesek Fetysz, który słysząc błagalny ton dziewczynki proszącej mamę o pomarańczę, postanawia ją dla niej zdobyć. Choćby nie wiem co. Zobaczcie, czy mu się uda.
18. „MINIATURY FILMOWE DO MUZYKI KLASYCZNEJ” / prod. Polska, 1990 r. / wiek: od 4 lat
Kilkuminutowe miniatury, złożone z animacji do utworów Chopina, Vivaldiego czy Bacha były – jak ocenia moja redakcyjna koleżanka – niezwykłym kursem estetyki muzycznej i plastycznej. I okazuje się, że nadal można je zobaczyć.
19. „MÓJ SĄSIAD TOTORO” / reż. Hayao Miyazaki / prod. Japonia, 1988 r. / wiek: od 6 lat
Duszki małe i duże, parskające i kichające, rozdziawiające buzie ze zdziwienia i uniesienia. Ile ich tam jest, na strychach i drzewach, w kniejach wygrzewają swe brzuchy w słońcu. Przywołują kotobusy i uprawiają ogródki. Ponadto film Miyazakiego mówi pięknie o siostrzeństwie, wzajemnej trosce i dobroduszności względem bliźnich. No, kochamy.
20. „NAKARMIĆ KRUKI” / reż. Carlos Saura / prod. Hiszpania, 1976 r. / wiek: od 12 lat
Śmierć ukochanej matki otwiera Anie furtkę do świata nieznanych dotąd uczuć, mrocznych fantazji i strachów. To właśnie tutaj po raz pierwszy wybrzmiała rezonująca mi w pamięci piosenka „Porque te vas?”.
21. „NIEKOŃCZĄCA SIĘ OPOWIEŚĆ” / reż. Wolfgang Petersen/ prod. USA, 1984 r. / wiek: od 8 lat
Tutaj podobnie jak w „Nakarmić kruki” dziecko mierzy się ze śmiercią mamy, oddala od ojca i ucieka w świat kołujących wysoko wyobrażeń. Zobaczy smoki i uratuje księżniczkę, i znajdzie odpowiedzi na parę innych, ułatwiających mu życie w realnym świecie, pytań.
22. „POCAHONTAS” / reż. Eric Goldberg / prod. USA, 1995 r. / wiek: od 6 lat
Przypowieść o ziemi i jej ludziach, o poczuciu przynależności i sile kobiecości. O wierności sobie i głębokim współodczuwaniu z roślinami i zwierzętami. I hit prywatek, czyli „Kolorowy wiatr” w bonusie.
23. „POWRÓT DO PRZYSZŁOŚCI” / reż. Robert Zemeckis / prod USA, 1985 r. / wiek: od 10 lat
Nie igraj z podróżami w czasie, bo jeszcze rozkochasz w sobie jednego z rodziców! Wiekopomne spotkanie Marty’ego z doktorem Emmettem Brownem zaowocuje spektakularnymi przejażdżkami błyszczącym DeLoreanem (jeśli już robić prawo jazdy, to tylko dla niego!) i gimnastyką dla mózgu.
24. „RODZINA LEŚNIEWSKICH” / reż. Janusz Łęski / prod. Polska, 1978 r. / wiek: od 6 lat
Na podstawie serialu Łęskiego (tak, to ten pan od „Janki”) powstał film, ale potraktujcie go deserowo. Daniem głównym niech stanie się 7-odcinkowy serial, ciepły jak piekarnik, cierpliwy jak to tylko Pani Krysia Sienkiewicz umiała. Należy czerpać z niej wzór.
25. „SIEDEM ŻYCZEŃ” / reż.Janusz Dymek / prod. Polska, 1984 r. / wiek: od 6 lat
Co by nie napisać o tym serialu, będzie za mało. Kot czarny i niezwykle tajemniczy, obdarzony intrygującym głosem i mocami, które rozwiązują kłopoty i w nie pakują. I ta czołówka!
26. „SOK Z ŻUKA” / reż. Tm Burton / prod. USA, 1988 r. / wiek: od 10 lat
Tim Burton w pełnej krasie. Trzeba to zobaczyć nie tylko dla niego, ale i dla sceny przy stole z piosenką o bananie, dla rozwichrzonej czupryny i duszy Winony oraz genialnego bioenergoterapeuty z zaświatów. Soł ejtis!
27. „TAJEMNICZY OGRÓD” / reż. Agnieszka Holland / prod. USA, 1983 r. / wiek: od 8 lat
Prywatne szkoły, zapięte po samą szyję guwernantki, zamki z przeciągami, dzicy chłopcy na koniach i klucze, które otwierają bramy do najbardziej obwarowanych twierdz. Odczytujcie dosłownie i jako przenośnię.
28. „WOJOWNICZE ŻÓŁWIE NINJA” / reż. Steve Barron / prod. USA, 1992 r. / wiek: od 8 lat
Czworo wielbicieli pizzy wkracza do akcji! Michelangelo cenił ponad wszystko wariant z truskawkami i anchois, bo słynął z wyrafinowania, ale pozostała trójka nie ustępowała mu humorem i umiejętnościami walki. Przypadkowo zmutowane żółwie wypowiadają wojnę złu, a my wgapiamy się jak zaczarowane, pogryzając glutenowy placek.
29. „WOLNY DZIEŃ FERRISA BUELLERA” / reż. John Hughes / prod. USA, 1986 r. / wiek: od 12 lat
Film o tym, jak łatwo zrobić na szaro rodziców, nauczycieli i całą szkołę. I zrobić to tak, żeby wszyscy wciąż nas kochali, a może jeszcze bardziej? Nie przegapcie sceny, w której młodsza siostra Ferrisa, znana z filmu „Dirty Dancing”, podrywa szkolnego wywrotowca – w tej roli Charlie Sheen. Ciarki!
30. „WUJASZEK BUCK” / reż. John Hughes/ prod. USA, 1989 r. / wiek: od 12 lat
John Hughes po raz wtóry, ale tym razem akcja kręci się wokół nietypowej opiekunki do dwójki dzieci. Wujaszek zasieje strach w sercu chłopaka jego siostrzenicy (należy mu się!), a popisowe śniadanie, jakie zgotował swojej dwójce, rozmiękcza serce. Szkoda, że rodzice musieli wracać tak szybko…
Jesteśmy ciekawe waszych wyborów. Jak rozwinęlibyście naszą subiektywną trzydziestkę?
