przegląd książek

Top 5 komiksów dla dzieci i top 5 dla dorosłych

Rekomenduje Daniel Chmielewski

Top 5 komiksów dla dzieci i top 5 dla dorosłych
Aga Bilska

Drodzy komiksiarze, co czytać wspólnie z dzieckiem, a co po godzinach – sobie samym? Radzę skorzystać ze szczerozłotych rad Daniela Chmielewskiego, autora komiksów i taty 7-letniej Grety.

Ledwie zapoznałam się z chomikiem Płatkiem, dwiema papużkami: Tove i Janssonem oraz trzema kotami: Guy Debord, Ballardem i Selmą, ledwie upiłam łyk kawy z półlitrowego kubka, a już trzeba mi było brać udział w slalomie pomiędzy stosami komiksów, naszykowanymi przez Daniela Chmielewskiego. Już na samym początku budowniczy komiksowych wież wyznał, że nie lubi czytać dla przyjemności, sam raczej sięga po cięższe tematy. I dlatego większość pozycji w naszych 5-stopniowych rankingach to dzieła zbudowane na solidnych, często autobiograficznych lub reporterskich podstawach. Mocno liczymy się ze zdaniem Daniela, bo od lat prowadzi warsztaty komiksowe dla dzieci, ma ogromną wiedzę z tym temacie i sam też rysuje – jego książka „Miasto Złotej” znalazła się na liście bis w konkursie Książka Roku 2018 Polskiej Sekcji IBBY. Daniel wraz z córką Gretą namawiają nie tylko do czytania komiksów, ale też do ich wypożyczania z bibliotek. Komiks to z reguły duża inwestycja i warto przed zakupem zapoznać się z tą różnorodnością w sposób bezgotówkowy. Zaraz po rankingu komiksów dla dzieci i rodziców znajdziecie listę ogólnopolskich bibliotek, świetnie zaopatrzonych w komiksy.

*

TOP 5 KOMIKSÓW DLA DZIECI

,,DODO”, FELIPE NUNES, WYD. TIMOF I CISI WSPÓLNICY, TŁUM. JAKUB JANKOWSKI

Na początek mocna rzecz o rozstaniu w rozbrajającej formie. ,,Dodo” został opublikowany w podobnym czasie co ,,Obiecanki” Agnieszki Świętek. Jednak Daniel z tych dwu pozycji wybiera komiks Nunesa. A dlaczego? Bo jest subtelniejszy i lepiej zrealizowany pod kątem narracji. Główną bohaterką jest 6-letnia dziewczynka Laila, której rodzice się rozstają i która nagle odkrywa, że w jej okolicy mieszka egzotyczny ptak, któremu nadaje imię Rafuco. Daniel odczytuje tę symbolikę następująco: Dodo jest tutaj ucieleśnioną formą frustracji Laili związanej z sytuacją rodzinną. Na początku wydaje się słodki i spokojny, ale z czasem zaczyna niszczyć wszystko wokoło. Leila ma dość tego nieproszonego gościa, ale nie potrafi sobie z tym poradzić. Dodo wygląda co prawda dość upiornie, ale nie znajdziecie tu przemocy lub czegoś, co byłoby nieadekwatne dla dzieci. Poza tym bardzo ujęła mnie zbieżność w rysunku oczu Laili i dodo. Sprawdźcie sami, jakie to jest piękne.

*

,,BAJKA NA KOŃCU ŚWIATA 2. OPUSZCZONY DOM”, MARCIN PODOLEC, WYD. KULTURA GNIEWU

Wyszły już 3 tomy opowieści o Bajce, suczce, która mówi ludzkim głosem. Bajka jest zresztą prawdziwą postacią, która zainspirowała swojego  opiekuna Marcina Podolca do skonstruowania tej postapokaliptycznej opowieści uknutej w obrazkach. Za to w osobie dziewczynki znaleźć można cechy żony Marcina, Wiktorii – w tym także imię. Cała rzecz w tym, że mała Wiktoria, za sprawą dziwnego wydarzenia, zostaje oddzielona od swoich rodziców. Budzi się w świecie bez żywych istot, ale na szczęście ma ze sobą Bajkę, która od czasu transferu do nowego świata porozumiewa się ludzkim głosem. Razem przemierzają pustkowia i trafiają ostatecznie na żywe istoty – niektóre przychylne, inne nie. Wśród nich znajdzie się tapir i zmiennokształtna chmurka – opowiada Daniel. Ciekawe!

*

,,WIELKI ZŁY LIS”, BENJAMIN RENNER, WYD. KULTURA GNIEWU, TŁUM. KRZYSZTOF UMIŃSKI

Proszę państwa, nowość. Historia układu pomiędzy wilkiem-twardzielem i lisem, co to ambicje ma wielkie, ale koniec końców ląduje jako ta najbardziej obśmiana jednostka w gospodarstwie. Wilk wymyślił plan, by porwać kurkom jaja i wyklute z nich kurczęta spałaszować bez wyrzutów sumienia. Tak mówi o komiksie Daniel: Wilk ma czysto instrumentalne podejście do kurczaków – on chce je zjeść, a lis ma się zająć przygotowaniem głównego dania do spożycia. Lis jest zdecydowanie komediowym bohaterem, którego nikt nie traktuje poważnie. Kury wyganiają go z kurnika, a inne zwierzęta sobie z niego kpią. Kiedy próbuje nastraszyć wróbelka, dostaje w odpowiedzi: ,,Czego chcesz, pierdziryjku?”. Wróbelek woli zostać zjedzony przez kogoś strasznego, a nie fajtłapę. Lisa nikt nie szanuje, ale wreszcie przejdzie on przemianę. Porwane kurczaczki staną się dla niego sensem życia. Czeka nas też bardzo życiowy happy end, realistyczny i nieprzesłodzony. Plus za akwarelowe ilustracje – kojarzą mi się z serią o Felku i Toli.

*

,,HUGO”, BERNARD DUMONT, WYD. EGMONT, TŁUM. AGNIESZKA LABISKO

Klasyka belgijskiego autora o pseudonimie Bédu. Początkowo publikowano ją jako serię zeszytów 40-kilkustronicowych, a od niedawna można ją zakupić jako jedno skondensowane wydawnictwo. Jak mówi Daniel: Wszystko odbywa się w tutaj klimatach fantasy, także za sprawą wielu dziwnych stworów. Jest też wróżka Śliweczka, która wielokrotnie musi zostać uratowana, i to ją pozycjonuje jako postać drugoplanową, ale sama też potrafi zasadzić kopniaka. Co prawda wizja Bédu nie koresponduje z obecnymi trendami równościowymi, ale za to jest fantastycznie wyrysowana. Czytając z Gretą komiks o Hildzie, wielokrotnie natykaliśmy się na wyraźne nawiązania do Hugo. Pobawcie się w detektywów i poszukajcie wspólnych motywów.

*

,,MYSIA STRAŻ”, DAVID PETERSEN, WYD. BUM PROJEKT, TŁUM. MATEUSZ JANKOWSKI

Seria o Mysiej Straży składa się póki co z 4 części i została wydana przez niewielkie wydawnictwo Bum Projekt. Daniel ostrzega, że z tego względu nie będzie łatwo dostępne, ani też nie będzie obecne na rynku zbyt długo, a naprawdę warto się z nim zapoznać: W serii obowiązuje podział na dyptyki i każdy dyptyk obejmuje jedną porę roku. Jeden dyptyk działa też jako autonomiczna całość. W „Mysiej Straży” występują zarówno silni bohaterowie, jak i bohaterki. Przeciwnie do „Hugo”, „Mysia Straż” trzyma się trendów równościowych, ale czyni to bardzo nienachalnie. Seria zrobiła na mnie duże wrażenie – bywa trochę strasznie, ale wydaje mi się, że starszaki będą zafascynowane”.

*

TOP 5 KOMIKSÓW DLA DOROSŁYCH

*

,,POWSTANIE. FILM NARODOWY”, JACEK ŚWIDZIŃSKI, WYD. KULTURA GNIEWU

Jakie to piękne, jakie aktualne! Każdy, kto chciałby w zsyntetyzowany, mądry i zabawny sposób łyknąć wiedzy o polskich kompleksach, niech czyta Świdzińskiego. ,,Powstanie. Film narodowy” odsłania kulisy stworzenia historycznej produkcji filmowej, która ma utrwalić w wyobraźni przeciętnego Polaka obraz obywateli jako ,,bohaterów, którymi jesteśmy”. Świdziński patrzy na nasze przywary z przekąsem i serdecznie się z nich śmieje. Daniel Twierdzi też, że jest podbudowany intelektualnie – nie obrazi niczyjej inteligencji. Jacek pisze zajmująco o Polsce. Co ciekawe, nawet 10-latki chcą pożyczać ode mnie jego komiksy, a kiedy mają porównać jego metodyczne publikacje z komiksami science-fiction naszpikowanymi akcją, zwykle wyżej oceniają Jacka. Koniecznie!

*

,,TA MAŁPA POSZŁA DO NIEBA”, MAŁGOSIA KULIK, WYD. KOMIKSOWE

Komiks wydany w został w zeszłym roku. C o nim myśli Daniel? Niby ludzie używają telefonów komórkowych, ale klimat historii wyciągnięty jak z końca lat 70-tych. Brzydkie mieszkania, zbieranie grzybów, telewizory kineskopowe i sklepiki osiedlowe z szyldami kojarzącymi się z dawno minioną erą. Ale pod tą scenografią i za turpistycznymi ilustracjami balansującymi między undergroundem a wyrafinowaną ilustracją kryje się ponadczasowa opowieść o toksycznych relacjach rodzinnych, konformizmie społecznym, szukaniu bezpieczeństwa i radości, nawet jeśli na dłuższą metę prowadzą do izolacji. Punktem wyjściowym jest śmierć dziecka Janka i Krysi. A dziecko to, adoptowane, miało na imię Małpgosia. Pozwala nam to podejrzewać, jak niezwykle surrealna czeka nas przygoda.

*

,,ZIEMIA SWOICH SYNÓW”, GIPI, WYD. TIMOF I CISI WSPÓLNICY, TŁUM. ANNA K. TERUZZI

Oto, jak Daniel patrzy na komiks włoskiego rysownika Gianniego Pacinottiego, tworzącego pod pseudonimem Gipi: Za tą niepozorną okładką kryje się postapokalipsa mówiąca o tym, jak garstka ocalałych ludzi żyje w oderwaniu od technologii. Wraz z przełomem utracili zdolność czytania i stali się zezwierzęconymi postaciami. Z drugiej strony relacje rodzinne zyskały status priorytetowych. Trzeba powiedzieć, że nie jest to komiks akcji – scen trzymających w napięciu jest tu dosłownie kilka. Jest to przede wszystkim genialna analiza przekazywania dziedzictwa i historii kolejnym pokoleniom. Wybitne!

*

,,TOTALNIE NIE NOSTALGIA – MEMUAR”, WANGA HAGEDORN, JACEK FRĄŚ, WYD. KULTURA GNIEWU I

WYDAWNICTWO KOMIKSOWE

Wanda Hagedorn na co dzień mieszka w Australii, ale – mimo znacznej odległości – postanowiła zbliżyć się do swojej przeszłości i stworzyć memuar opisujący jej dzieciństwo dziejące się w okresie PRL-u. Skoncentrowała się przede wszystkim na relacjach z przemocowym ojcem i tym sposobem zbudowała zajmującą opowieść autobiograficzną. Hagedorn silnie nawiązuje do twórczości swojej idolki Alison Bechdel – jest nawet kilka rysunków Jacka Frąsia, na których bohaterka wczytuje się w ,,Fun Home”. Dla każdego dzieciaka lat 80-tych jest to pozycja obowiązkowa!

*

,,PALESTYNA”, JOE SACCO, WYD. TIMOF I CISI WSPÓLNICY, TŁUM. MAREK CIEŚLIK

,,Palestyna”, podobnie jak ,,Nostalgia”, jest rzeczą autobiograficzną. Joe Sacco jest reporterem, którego rozmaite agencje prasowe wysyłają w rejony konfliktów. Nie zawsze może mieć ze sobą aparat i wtedy właśnie – w tych najtrudniejszych warunkach – komiks staje się idealnym medium, które przeistacza korespondenta-rysownika w muchę na ścianie. Jednocześnie komiks sytuuje się poziom wyżej od reportażu słownego, bo możemy wszystko zobaczyć. Sacco wstawia w treść dużo siebie i swoich dylematów etycznych, nadal pozostając obserwatorem i nie narzucając czytelnikom swojego zdania – chwali rysownika Daniel. Przeczytajcie koniecznie.

*

A oto obiecana lista bibliotek z pokaźnym zasobem komiksów:

Biblioteka Publiczna w Dzielnicy Wilanów, ul. Kolegiacka 3, Warszawa
Ursynoteka Biblioteka Publiczna, ul. Braci Wagów, Warszawa
Miejska Biblioteka Publiczna, ul. Minorytów 4, Opole
Miejska Biblioteka Publiczna im. J. Wybickiego, ul. Obrońcw Westerplatte 16, Sopot
Biblioteka Śląska, Plac rady Europy 1, Katowice

*

Daniel Chmielewski – rocznik 1983 r. Scenarzysta i rysownik. Autor wydanego w zeszłym roku komiksu ,,Ja, Nina Szubur” zainspirowanego opowieścią Olgi Tokarczuk ,,Anna Inn w grobowcach świata”. Tworzy autobiograficzne eseje (,,Zapętlenie”, ,,Zostawiając powidok wibrującej czerni”), komiksy naukowe (,,Topografia uwagi” wraz z Zuzanną Kłyszejko) i dydaktyczne (,,Czarne fale. Jak radzić sobie z depresją. Poradnik dla młodzieży” wraz z Katarzyną Szaulińską). Jest autorem książek „Burze kuchenne i Bestie bezsenne” (2017, Wydawnictwo Tadam, ilustracje: Maciej Łazowski) oraz „Miasto Złotej” (2018, Wydawnictwo Tadam, ilustracje: Magda Rucińska). Druga z nich znalazła się na liście bis w konkursie Książka Roku 2018 Polskiej Sekcji IBBY. Obecnie Chmielewski i Rucińska pracują nad jej animowaną adaptacją. Współpracuje z psychologami i trenerami przy komiksach motywacyjnych dla sportowców, regularnie prowadzi warsztaty z narracji, komiksu i rzeźby dla dzieci, młodzieży i dorosłych. W chwili obecnej prowadzi zajęcia komiksowe dla dzieci w DK Kadr i w Centrum Kultury Wilanów na ul. Kolegiackiej i ul. Rzeczpospolitej. Co do planów: dla Uniwersytetu Dziecięcego będzie prowadził cykl spotkań o komiksie reportażowym oraz warsztaty dla Fundacji Batorego, których owocem będą publikacje dzieci dotyczące kwestii światopoglądowych i społeczno-politycznych.