Zabawy usprawniające palce i rączki mogą pomóc dziecku w rozwinięciu wielu innych kompetencji, jak zdolność mówienia. Czym jest mała motoryka i jak ją wspierać? Zapraszamy do kolejnej odsłony naszego cyklu #wspieramyrozwój.
Mała motoryka to termin obejmujący wszystko, co związane z precyzyjnymi ruchami rąk i palców. To dzięki niej nasze dziecko uczy się chwytać, ściskać, ugniatać, a potem precyzyjnie manipulować przedmiotami, trzymać sztućce, myć zęby, rysować, czy przykręcać śrubki. Umiejętności te pojawiają się na różnych etapach wiekowych i są mocno zależne od ogólnego rozwoju motorycznego dziecka. Nasz ekspert, fizjoterapeutka i pedagog Monika Pruszkowska podkreśla, że przed usprawnianiem małej motoryki trzeba zająć się motoryką dużą, którą zresztą dziecko oswaja dużo wcześniej. Przez pierwszy rok czuwamy nad aktywizacją malucha na podłodze. A potem? U dzieci, które już chodzą, ważne są wszystkie zabawy związane z ogólnym ruchem: bieganie, skakanie, jazda rowerkiem. Rodzice, którym bardzo zależy na wsparciu małej i dużej motoryki dziecka, mogą wykorzystywać ćwiczenia z Metody Paula Dennisona* czy z Metody Ruchu Rozwijającego Weroniki Sherborne** – mówi nam Monika Pruszkowska, zaznaczając, że tak naprawdę dobry jest również tradycyjny plac zabaw i piaskownica.
Krok w samodzielność, lepsza kontrola ciała i wsparcie nauki mowy
Już w połowie XX wieku naukowcy „mapując mózg”, odkryli, że mówienie i motoryka są ze sobą powiązane. Części mózgu odpowiadające za artykulację mowy i ruch dłoni, znajdują się blisko siebie. Częste poruszanie palcami i trening koordynacji ręka-oko może więc sprawić, że wasze dziecko zacznie mówić szybciej! Co możemy robić na co dzień, by wykorzystać tę świadomość w zabawach z dziećmi? Monika Pruszkowska radzi: Na początek odbijanie balona czy piłki, a potem zabawy z modeliną, przeplatanki, nawlekania koralików, wydzieranie z papieru, czy wycinanki. Istotną rolę w rozwoju motoryki małej mają również ćwiczenia koordynacji wzrokowo-ruchowej, czyli wszystkie te czynności, które robimy pod ścisłą kontrolą wzroku: rysowanie, układanie puzzli, zabawa klockami. Jak zauważa nasza ekspertka, te zabawy na późniejszym etapie rozwoju dziecka mogą pomóc w nauce samoobsługi: wiązaniu butów, zapinaniu guzików.
Mądrze dobrane pomoce pozwolą poprowadzić więc dziecko od zabawy do samodzielności. Sprawdzamy, co przydaje się najbardziej, a w roli testujących rodzinną pracę nad motoryką małą, wystąpiła trzyosobowa ekipa Regulskich: dwuletni Edek oraz jego rodzice: Krysia i Antek.
Na początek: motoryczne a kuku
Szufladka Montessori 2 w 1 od Zabawek z duszą
Dla kogo? Dzieci powyżej 9 miesiąca
Co wspiera? Rozwija zmysł dotyku, uczy koncentracji uwagi, wspiera motorykę małą i ćwiczenie chwytu pęsetowego, poprawia koordynację oko-ręka
Do czego wykorzystać? To może być jedna z pierwszych zabawek doskonalących motorykę małą. Jest niezwykle popularna w kręgach edukacji Montessori. Składa się z szufladki z dziurką na drewnianą kulkę, którą nawet roczniak powinien już bez problemu łapać w rączkę. Do tego twórca szufladki dołączył żetony, które już trudniej jest uchwycić, zachęcają do celowania w niedużą szparę. Szufladka się otwiera, rozbudza ciekawość, więc dziecko uczy się rozpoznawać własny zmysł dotyku. Robienie „a kuku!” z kulką można powtarzać w nieskończoność! Do tego zabawka jest estetyczna i trwała. Do wyboru kilka kolorów.
Uwagi: Jest to pomoc edukacyjna (produkt nie jest zabawką), dlatego dzieci poniżej 3. roku życia powinny pracować pod okiem osoby dorosłej. Jest możliwość domówienia większej liczby kulek i żetonów.
Szufladkę 2 w 1 firmy Zabawki z duszą kupisz tu.
Układanki na koordynację
Układanki dla najmłodszych CzuCzu Kids
Dla kogo? Dzieci 2+ lub młodsze (pod okiem rodzica)
Co wspierają? Naukę koncentracji, pamięci, koordynacji oko-ręka, naukę chwytania, rozwój mowy i poznawanie nowych pojęć, rozwój wyobraźni.
Do czego wykorzystać? Rodzice roczniaków często zastanawiają się, kiedy jest czas na pierwsze układanki i puzzle. Najlepszy moment, to gdy maluch zaczyna rozumieć, że nie wszystko, co służy do zabawy, można wkładać do ust. Gdy zauważycie w dziecku rosnące zainteresowanie pierwszymi pojęciami (pojazdami, zwierzętami), możecie śmiało rozpocząć zabawy puzzlami czy układankami. Firma CzuCzu Kids od lat poszerza ofertę produktów dla maluchów z tej kategorii. Zaledwie czteroelementowe układanki są idealne dla żłobkowiczów, a pojazdy czy zwierzątka aż się proszą o to, by dziecko ćwiczyło onomatopeje, i co za tym idzie, doskonaliło umiejętności logopedyczne. Przy okazji – poznaje proste ideogramy, kolory, rozwija wyobraźnię. Duże, grube puzzle czy tzw. memorki dość łatwo jest chwycić. Dla najmłodszych są wersje układanek z pomocną dziurką. To idealne puzzle podłogowe, czyli do zabawy tam, gdzie małe dziecko spędza najwięcej czasu.
Uwagi: Jeśli będziecie bawić się wspólnie, możecie zaproponować układanki i memorki nawet bobasom, które jeszcze nie chodzą, ale już siadają i próbują sił, ucząc się koordynacji ręka-oko.
Układanki i memorki CzuCzu Kids kupisz tu i tu.
Genialne elastyczne klocki
Dla kogo? Dzieci 2+
Co wspierają? Rozwijają siłę palców, poprawiają zdolności motoryczne rąk, doskonalą funkcje poznawcze: skupienie, rozpoznawanie barw, kształtów, faktur i kompozycji w płaszczyźnie oraz przestrzeni, rozwijają wyobraźnię.
Do czego wykorzystać? Markę Marioinex kojarzyliśmy kiedyś z placówkami opiekuńczo-wychowawczymi i salami zabaw. Do dziś tak jest, bo edukacyjne walory tych klocków, w połączeniu z trwałością, nie mają sobie równych, stąd często Marioinexy trafiają do przedszkoli. Przy tym kochają je, naprawdę, chyba wszystkie dzieci! W ostatnich latach marka postawiła na urozmaicenie oferty. Kultowe mini wafle występują teraz w wielu wersjach kolorystycznych i kombinacjach, co pozwala stale rozszerzać się kolekcjom klocków – nie ma nudy! To zabawka, która starcza na lata, dobra zarówno na etapie żłobka, przedszkola, jak i w wieku wczesnoszkolnym. Maluchom wystarczy łatwe układanie stosików czy nauka łączenia wafli w zwyczajne rzędy (w roli dróg dla autek czy figurek). Konieczne będzie użycie siły, więc budując, dziecko wzmocni paluszki. Z wiekiem przychodzi pora na zaawansowane zabawy z Marioinexami. Można np. budować według wzorów z kart albo odwzorowywać różnorakie kształty i modele – motoryka mała towarzyszy innym korzystnym treningom rozwojowym.
Uwagi: Zabawka dla dzieci powyżej 2 lat. Produkt można czyścić w zmywarce i pralce w odpowiednim woreczku w temp. 30 stopni.
Klocki Mini Wafle firmy Marioinex kupisz tu. Na zdjęciach wykorzystano także klocki Maxi Wafle, z których można budować duże konstrukcje przestrzenne.
Wkręcanki zakręcanki
Zestaw do majsterkowania od Zabawek z Duszą
Dla kogo? Dzieci 2+ (pod okiem rodzica)
Co wspierają? Rozwijają motorykę małą i chwyt precyzyjny, uczą posługiwania się narzędziami, ćwiczą koordynację ręka-oko, koncentrację, naukę odpowiedzialności.
Do czego wykorzystać? Około 1. roku życia pojawia się u dzieci zainteresowanie zabawami manipulacyjnymi: kręceniem, wciskaniem, pstrykaniem, obracaniem kurka. Warto umożliwić maluszkowi naukę tych manewrów jak najwcześniej, pod bezpiecznym, czujnym okiem. Zestaw dla majsterkowicza – klasyczna pomoc Montessori – sprawdzi się w tej roli doskonale, z czasem stając się okazją do zdobywania wiedzy o narzędziach i umiejętności majsterkowania. Zestaw Zabawki z duszą w formie solidnej, stabilnej drewnianej skrzyneczki, różnych śrub oraz kluczy i wkrętaka, spodoba się niejednemu dziecku znudzonemu już tablicą manipulacyjną. Śruby są grube, a ich zakręcanie wymaga użycia sporej siły. Idealnie dla kogoś, kto jest na etapie rozwijania motoryki małej. Do zestawu dołączone są karty Montessori opisujące prawidłowe nazwy narzędzi i śrub – przydatne dla niejednego dorosłego.
Uwagi: Zestaw do majsterkowania można wykorzystać na wiele sposobów, np. gdy dziecko jest jeszcze małe, proponować mu tylko śrubki motylkowe, które łatwiej przykręcać ręką. Z czasem wprowadzamy kolejne narzędzia.
Zestaw do majsterkowania kupisz tu.
Rozwijające mózg przyssawki
Klocki Squigz Fat Brain Toys ze sklepu Lis i Wydra
Dla kogo? Dzieci 2+ (pod okiem rodzica)
Co wspierają? Motorykę rąk, stymulację sensoryczną, rozwijają wyobraźnię
Do czego wykorzystać? Cały czas chodzi nam o naukę przez zabawę. Przyssawki Squigz to naprawdę świetny wynalazek, dzięki któremu dziecko nawet nie poczuje, że trenuje jakieś mięśnie czy rozwija nowe umiejętności: robi to w poczuciu przyjemnego relaksu i swobodnej rozrywki! Przyssawki łączą się ze sobą, więc można z nich tworzyć skomplikowane łańcuchy, cokolwiek podpowie wyobraźnia. Samo przyczepianie i odczepianie wiąże się z użyciem siły paluszków, ale jest wyjątkowo przyjemne, zwłaszcza, że przyssawki przy tym fajnie pykają i strzelają! Kolory oraz miękka silikonowa faktura zachęcają do chwytania. Co ważne, Squigzy nie zostawiają śladów, więc bez obaw można umieszczać je na szybach, drzwiach, lodówce, oknie, wannie czy kafelkach.
Klocki Squigz kupisz tu.
Przeplatanki sznurowanki
Sowa Montessori od Juupi i Nawlekanka guziki od Isani
Dla kogo? Dzieci 2+
Co wspierają?
Sowa: Koncentrację uwagi i skupienie, koordynację wzrokowo-ruchową, precyzję ruchów, motorykę małą, chwyt pęsetowy
Guziki: Naukę kolorów, naukę liczenia, naukę koncentracji, ćwiczenie wyobraźni, motorykę małą
Do czego wykorzystać? Warto zaopatrzyć kilkulatka w przeplatankę – zabawkę, która składa się z dziurek i sznurka. Nauka celowania jest kluczową kompetencją, która w przyszłości pomoże poradzić sobie z wiązaniem sznurowadeł. Pokazywane przez nas produkty, poza treningiem cennej umiejętności, jaką jest celowanie i przewlekanie, dają coś jeszcze.
Sowa Montessori od firmy Jupi jest nieduża, kompaktowa, wykonana z lekkiej sklejki brzozowej. Brak ostrych krawędzi sprawia, że może być zabawką dla bardzo małych dzieci. Idealnie nadaje się do zabrania na spacer do wózka dziecięcego czy do maminej torebki jako atrakcja „awaryjna”, gdy przyjdzie czekać na przystanku czy w kolejce. Precyzyjne celowanie do otworków Sowy wymaga skupienia i koncentracji.
Nawlekanka guziczki to produkt manufaktury zabawek Isani. Wyróżnia ją piękna kolorystyka, grubość guzików idealnie wpasowuje się w małe rączki. Sznurek zakończony jest sztywnym patyczkiem, co ułatwia nawlekanie. Zabawka ta świetnie nadaje się do nauki liczenia i poznawania nazw kolorów. Guziki można nawlekać, liczyć, układać według wzoru.
Sowę kupisz tu. Nawlekankę guziki kupisz tu.
Ugniatanie, formowanie, lepienie
Dla kogo? Dzieci 3+ (młodsze tylko pod nadzorem dorosłych)
Co wspiera? Samodzielne ćwiczenia motoryki małej, nauka kolorów, kształtów, rozwijanie wyobraźni
Do czego wykorzystać? Zacznijmy od tego, że to nie jest zwykła glinka czy ciastolina. To masa do modelowania o niespotykanej strukturze. Przypomina trochę plastelinę, ale jest od niej lżejsza, bardziej aksamitna, jakby piankowa w konsystencji. Jej magiczną mocą jest to, że pozostawiona na biurku, sama utwardzi się w pożądany kształt! Dzięki miękkości, magiczną glinką z łatwością będą bawić się nawet najmłodsze dzieci, ćwicząc przy tym palce, ucząc się, jak zrobić pożądany kształt i wyżywając się artystycznie. Produkt nie brudzi, nie kruszy się, nie zostaje na paznokciach. Glinka w wesoły i prosty sposób rozwija kreatywność i stymuluje sensorycznie dzieci, dostarczając zabawy na długi czas. Co więcej, starsze dzieci mogą z niej wykonać inne mikstury, np. butter slime! Przepis i wiele innych fascynujących produktów tego polskiego producenta znajdziecie tu. Zestaw składa się z 10 pojemniczków z różnokolorową glinką.
Magiczną glinkę Slimebox kupisz tu
Pierwsze drewniane puzzle
Układanka zwierzątka Little Dutch z Lis i Wydra i zestaw puzzli map od Juupi
Dla kogo? Dzieci od 18 miesięcy
Co wspierają?
Puzzle Little Dutch: Motoryka mała, nauka mówienia
Puzzle Juupi: Nauka geografii, motoryka mała
Do czego wykorzystać? Puzzle Little Dutch „Zoo” to świetny wybór na pierwszą układankę dla maluszka. Są drewniane, więc bardziej trwałe, niż układanki z kartonu. Figurki zwierząt zachęcają dziecko do powtarzania odgłosów i ćwiczeń logopedycznych, nadają się także do zabawy osobno. Żeby poćwiczyć z maluchem motorykę małą, warto po prostu podsunąć mu tę układankę, która czerpie z tradycji Montessori, i pozwolić na samodzielne chwytanie i dopasowywanie kształtów.
Puzzle polskiej marki Juupi to coś dużo bardziej zaawansowanego i dającego wiele możliwości starszym dzieciom. Co nie znaczy, że nie nadają się dla najmłodszych. Cienkie, lekkie kwadratowe tabliczki ze sklejki mają elementy laserowo wycięte na kształt województw i państw Europy (w zależności od modelu). Wyjmowanie i wkładanie kawałków na miejsce wymaga precyzji, ale już dwuipółlatek może spróbować, np. z puzzlami „Mapa województw”. Z czasem układanki mogą stać się doskonałą pomocą w szkolnej nauce geografii. Juupi ma w ofercie nie tylko tabliczki-mapy, ale też inne układanki związane z geografią czy astronomią. Dla wielbicieli edukacji domowej – w sam raz.
Puzzle Little Dutch kupisz tu. Układanki Montessori „Mapy” Juupi kupisz tu.
